فردا روز جهانی زبان مادری است. این مناسبت متعلق به همه ی مردمان این کره ی خاکی است از هر قوم و ملیتی. حال من یک پیشنهاد دارم. در روزهای آتی هرکسی که تمایل دارد به زبان و گویش و لهجه ی مادری اش یک فایل صوتی دو سه دقیقه ای آموزشی در مورد دانش یا فن آوری یا مهارتی که در آن تخصص دارد تهیه کند و از طریق اینترنت یا بلوتوث یا هر روش دیگری منتشر کند. بقیه هم این فایل های صوتی آموزشی را دست به دست کنند. این کار چندین سودخواهد داشت که من در زیر به برخی از آنها اشاره می کنم:
(۱) باعث بالا رفتن معلومات عمومی افراد و ترویج علم و دانش می شود. قبلا هم نوشته بودم که ترویج علم به زبان مادری گیرایی و بُرد بیشتری دارد.
(۲) اگر زبان مادری شما فارسی و گویش و لهجه ی تهران است فایل صوتی آموزشی شما توسط همه ی ایرانیان می تواند مورد استفاده قرار گیرد. اگر زبان مادری شما زبانی به جز فارسی و یا گویش و لهجه ای متفاوت از فارسی تهران است شما با این کارتان یک پیغام مهم می دهید: "زبان و یا گویش و لهجه ی مادری من جدی است! با آن می توان به ترویج علم و دانش و فن آوری پرداخت! این زبان را باید ارج نهاد!" شما با این کارتان این نکات را در عمل نشان می دهید. به طور شعاری گفتن این حرف ها شاید تاثیر نداشته باشد اما در عمل نشان دادن آن قطعا تاثیر خواهد داشت.
(۳) زبان ها و گویش های مختلفی که در سرزمین پهناور ایران به آنها تکلم می شود هر کدام نقاط قوتی دارند که می توانند به غنای فرهنگ عمومی ایران کمک کنند. شاید از دل همین کوشش فرهنگی کلماتی رواج پیداکند که به غنای زبان رسمی بیانجامد. ببینید! کلمه ی "چالش" که فرهنگستان زبان فارسی برای ترجمه ی challenge انتخاب كرده و به نیکویی هم جا افتاده واژه ای ترکی است. دوست ادیبم می گفت برای نوشتن داستانی در مورد زبان لری تحقیقاتی کرده و دریافته که می توان از واژگان غنی آن زبان برای معادل سازی بهره ها برد.
(۴) تا جایی که من ملاحظه کرده ام تمامی خرده فرهنگ های رنگارنگی که فرهنگ ایرانی را می سازند (از جمله فرهنگ تهران- ازجمله فرهنگ تبریز از جمله فرهنگ اصفهان- از جمله فرهنگ یزد و.....) در یک نکته اشتراک دارند: همگی گرایش عجیبی به گذشته و نوستالژی دارند. وقتی هم بحث توجه به خرده فرهنگ ها می شود باز قسمت اعظم توجه رو به جمع آوری و بازخوانی اسطوره ها و فولکلر به جا مانده از گذشتگان است. البته این حرکت فرهنگی ارزشمند و قابل تقدیر است. اما کافی نیست. جواب همه ی سئوالات را در گذشته نمی توان یافت. برخی سئوالات و مسایل در دنیای مدرن به وجود آمده و جواب آن را هم باید از روش های مدرن و ابتکار و نوگرایی یافت. متاسفانه این نگرش در گفتمان اغلب ما ایرانی ها -چه گفتمان فرهنگ سراسری ما و چه گفتمان های خرده فرهنگ های ما- غایب است. اگر هر کدام از ما در چند روز آینده یک فایل صوتی آموزشی در مبحث مدرن و تخصصی به زبان و گویش مادری تهیه کنیم و منتشر نماییم نگاه ها از گذشته به آینده معطوف خواهد شد. اگر تعداد این گونه فایل ها و حرکت هایی از این دست به اندازه ی کافی زیاد باشد یک تغییر اساسی و رو به جلو خواهیم داشت. تغییری در لایه های گوناگون جامعه. شاید دامنه ی این تغییر همه جامعه ی ایران را فرا نگیرد اما می تواند حدود ۲۰ -۳۰ درصد جامعه را در بر گیرد و همین برای یک تحول اساسی کافی است.
(اگر خواستید این مطلب را به اشتراک بگذارید.)