خانم سناتور

چندي پيش كتابي مي خواندم به نام سناتور كه درباره زندگي خانم حقوقداني است كه در حكومت پهلوي سمت سناتور انتصابي داشت. اين كتاب علاوه بر زندگي خانم سناتور تحولات اجتماعي ايران به خصوص تحولات اجتماعي در حوزه زنان را در برهه اي از تاريخ معاصر پوشش مي دهد.

از قرار معلوم خانم سناتور فردي بوده بسيار تيزهوش, باسواد, تيزبين و نكته سنج, صريح لهجه و شوخ طبع. وقتي خانم سناتور هنوز خانم سناتور نشده بود و دختركي بي نام و نشان بود با پشتكار و اراده كم نظيرش منجر به حركت هاي ارزشمند زيادي شد: در دانشسرا و بعد ها دانشكده حقوق را بر روي دختر ها باز كرد. روشي نوين و موثر در تدريس ابداع كرد. در دادگاه به عنوان وكيل مدافع حق كسان زيادي را بستاند و...
اما پس از آن كه شد سناتور انتصابي كاري كه توجه مرا جلب كند و به يادم بماند نكرد. دغدغه اش ترتيب دادن ضيافت هاي پر ريخت و پاش بود.

در اين كتاب فهرست جامعي از تشكل هاي زنان كه در زمان پهلوي دوم در حوزه هاي مختلف اجتماعي آموزشي فرهنگي و غيره فعاليت داشته اند هم آمده است و آخر و عاقبت اين تشكل ها نقل شده است. با خواندن اين فهرست نكته اي توجهم را جلب كرد. من اين تشكل ها را به سه دسته تقسيم مي كنم:

1) تشكل هاي وابسته به دربار كه امكانات فراوان داشتند اما سر وپا فساد بودند و هيچ كار مهمي را به انجام نرساندند.

2) تشكل هاي گروه هاي چپي كه شعارشان اين بود كه هيچ گونه همكاري با نهاد هاي دولتي نخواهند كرد. اين گروه عموما پس از زمان اندكي انشعاب مي كردند و پس از چندي از درون متلاشي مي شدند و باز هم كاري از پيش نمي بردند.

3) گروه هاي مردمي غير وابسته به دولت كه در صورت لزوم و در راستاي هدفشان از همكاري با نهاد هاي دولتي ابا نمي كردند. در مواقعي كه براي حركت هاي نمايشي يا عوامفريبي يا هر منظور ديگر حكومت مي خواست به اين تشكل ها كمك كند كمك مالي را مي گرفتند و با وسواس زيادي در راه اهدافشان خرج مي كردند. عمر اين تشكل ها هم به خاطر مداخلات حكومت زياد نبود (البته بازهم بيشتر از تشكل هاي دسته دوم دوام مي آوردند) اما در همان عمر كوتاه خدمات بي شماري مي كردند و موفق بودند. وقتي يكي از آنها به علت مشكل مالي يا مداخله حكومت از هم مي پاشيد اعضاي آن پس از اندكي با كوله باري از تجربه تشكل جديدي به راه مي انداختند و تيزرو تر از پيش به پيش مي تاختند.