کاخ هشت بهشت کاخی در تبریز بوده که توسط اوزون حسن احداث شده و کاخ سلطنتی شاهان آق قویونلو و سپس صفوی بوده. در زمان قدرت دسپینا همسر مسیحی اوزون حسن تجار ونیزی از آن دیدن می کردند.
توصیفی که تاجر ونیزی از آن داده به شرح زیر است:
"اکنون که از شرح و وصف و مطالب گوناگون درباره این شهر فارغ شده‌ام، می¬پندارم که نباید از ذکر کاخ زیبایی که سلطان حسن‌بیک بزرگ ساخته بود، غفلت کنم. هرچند پادشاهان سلف او کاخ‌های بزرگ و زیبای بسیاری در این شهر ساخته‌اند، اما هیچ‌یک قابل قیاس با کاخ حسن‌بیک نیست و این قصر به مراتب از همه آنها بهتر است. این کاخ چنان باشکوه‌است که تاکنون در ایران همانندی نداشته‌است. کاخ را در مرکز باغی بزرگ و زیبا، بر روی صفه‌ای به ارتفاع یک یارد و نیم و پهنای پنج یارد ساخته‌اند. این کاخ را به زبان فارسی هشت‌بهشت خوانند که در زبان ما به معنی هشت بخش است، زیرا به هشت بخش مختلف تقسیم شده‌است. بلندی آن سی قدم و محیطش در حدود هفتاد تا هشتاد یارد است و هر بخش به چهار غرفه بیرونی و چهار غرفه درونی تقسیم شده و بقیه کاخ در زیر گنبد مدور فیروزه¬فام باشکوهی قرار گرفته‌است. کل کاخ در زیر یک سقف ساخته شده‌است. بنایی یک طبقه‌است و فقط یک ردیف پلکان تا صفه کشیده شده که از آن طریق شخص بالا می‌رود و خودش را به غرفه‌های مختلف میرساند. کاخ در طبقه همسطح زمین، چهار ورودی سراسر میناکاری و زراندود شده دارد و چنان زیبا است که بیان انسان از وصف آن عاجز می‌ماند. جلوی هر یک از ورودیهای کاخ، راهی را با سنگ مرمر سنگفرش کرده‌اند که به صفه منتهی می‌شود و در مرکز صفه، جوی آبی با مهارت در دل سنگ¬های مرمر تراشیده‌اند. پهنای این جوی کوچک، چهار انگشت و ژرفایش نیز چهار انگشت است که به شکل تاک یا مار کنده شده‌است. بدین معنی که در یک نقطه می‌جوشد و در جوی روان می‌شود و پس از عبور از مسیر مارپیچ و مدور به همان جای اول برمی‌گردد و به مجرای دیگر می‌افتد. سه یارد بالاتر از صفه را با سنگ مرمر ساخته‌اند و قسمتهای پایین آن را با گچبری و به رنگهای گوناگون درآورده‌اند و این منظره از دور مانند آیینه نمایان است."
تزیینات نقاشی کاخ هشت بهشت: "سقف تالار بزرگ با لاجورد و آب‌طلا به صورت بسیار زیبایی آراسته شده‌است و نقوش را چنان زیبا کشیده‌اند که چون تصاویر آدمیان زنده می‌نمایند. بر روی سقف تصاویری از جنگهای ایران با بیگانگان که سال‌ها پیش از این روی داده‌است، نقش شده‌است. همچنین بر روی این نقشها، تصویر گروهی از سفیران دربار عثمانی در پیشگاه سلطان حسن‌بیک در تبریز همراه با متن تقاضاها و جوابهایی که اوزون حسن به ایشان داده بود، را می‌توان دید و همه این مطالب را به خط و زبان فارسی نوشته‌اند. تصویر مجالس شکار حسن‌بیک را نیز در حالی که بسیاری از امیران درگاه ملتزم رکابش هستند و همه بر اسب سوارند با تازی و شاهین می‌توان دید. همچنین بسیاری از جانوران مانند فیل و کرگدن را که همه حکایت از ماجراهایی می‌کند که بر وی گذشته‌است. بر کف تالار فرش باشکوهی گسترده‌اند که ظاهرا از ابریشم است و به سبک ایرانی دارای طرحهای زیباست. این فرش گرد و درست به اندازه کف تالار است. اتاقهای دیگر نیز مفروش است. این تالار نور ندارد و فقط از اتاقها روشنایی می‌گیرد. با این همه تالار مرکزی دارای مدخلهایی است که درهای آنها به اتاقها و کفشکنها باز می¬شود و این اتاقها و کفش کن‌ها دارای پنجره¬های بسیاری است که از آنها نور به داخل می¬تابد. هر کفشکن فقط یک پنجره دارد اما همین یک پنجره به اندازه بدنه اتاق و به صورتی زیبا نصب شده‌است."
بعد از شکست چالدران کاخ بهشت را غارت می کنند. ماجرای این غارت در تاریخ مفصل ثبت شده.
هرچند الان اثری از کاخ هشت بهشت تبریز دیگه نیست (در زلزله ویران شده) اما ای کاش هنرمندان چیره دست با استفاده از توصیف تاجر ونیزی آن را بر روی پرده نقاشی و همچنین تابلو فرش ها دوباره احیا کنند. مطمئنم حسابی فروش می ره. هم توسط توریست ها و هم توسط خود تبریزی ها.
در مورد این کاخ و همچنین کاخ هشت بهشت اصفهان مطلبی در وبلاگ انگلیسی ام منتشر کرده ام. اگر مطلب حاضر و مطلب انگلیسی را به اشتراک بگذارید ممنون می شوم.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر