صحبت راديويي

امروز از من خواستند تا در "راديو جوان" براي سه دقيقه درباره LHCو راه افتادن دوباره آن صحبت كنم. من هم براي اين سه دقيقه، حدود يك ساعت وقت گذاشتم، از اينترنت مطلب جمع كردم، فكر كردم تا چه بگويم و چگونه بگويم تا مفيد باشد. حاصل آن بود كه در زير مي خوانيد:

(جاهايي را كه در كلام با تاكيد خواندم پررنگ كرده ام.)

به نام خدا

ابتدا سلام عرض مي كنم خدمت شنوندگان عزيز و مجري محترم،

اول اجازه بدهيد تا مختصرا كار LHC را توضيح دهم. LHCمخفف سه كلمه است Large Hadron Collider. آزمايش ال-اچ-سي در تونل بزرگ آزمايشگاه سرن انجام مي شه. آزمايشگاه سرن، هم خودش، نزديك ژنوه و روي مرز فرانسه و سويسه. يعني نصفش تو سويسه و نصفش در فرانسه.

عملكرد ال-اچ-سي به اين شكله كه دو باريكه پروتون را به انرژي هاي خيلي بالا مي رسانند و بعد اجازه مي دن كه اين دو باريكه به هم برخورد بكنند. حاصل برخورد اين دو باريكه پرانرژي ذرات جديد است. با مطالعه اين ذرات، در مورد فيزيك ناشناخته در انرژي هاي بالا اطلاعات مي شه به دست آورد. براي شتاب دادن اين باريكه ها و نگاه داشتن اونا در مسير دايروي شكل نياز به ميدان هاي مغناطيسي خيلي قوي است. در عمل تنها با استفاده از سيم هاي ابررسانا توليد چنين ميدان هاي مغناطيسي بزرگي امكان پذير مي شه. براي اين كه ابررسانا داشته باشيم بايد به دماهاي خيلي پايين برسيم. براي سرمايش، سرن از تكنولوژي پيشرفته هليم مايع، اونم در فاز ابر شارگي، استفاده مي كنه. فن آوري چنين سيستم سرمايشي در اين ابعاد قبلا وجود نداشته و از جمله فن آوري هاي جديديه كه براي اين پروژه ابداع شده. همان طوري كه مي دونيد 10 سپتامبر سال گذشته، يعني 19 شهريور پارسال، ال-اچ-سي شروع به كار كرد منتهي متاسفانه بعد از 9 روز به علت نشت هليم سيستم سرمايش از كار افتاد و برخي از مگنت ها به دماي 100درجه رسيدند و خراب شدند. اما خوشبختانه خسارت جاني به بار نيامد و كسي صدمه اي نديد.

پروژه موقتاٌ متوقف شد و عمليات لازم براي تعمير وبازبيني كليات قطعات شروع شد. چند بار اعلام كردند كه، مثلا بعد از دو ماه، پروژه دوباره شروع خواند شد اما دوباره بازگشايي پروژه به تعويق افتاد. آخرين خبري كه من دارم ، كه مال 15 مرداد يعني حدود 16 روز پيشه، حاكي از اونه كه پروژه در ماه نوامبر يعني حدود آبان يا آذر شروع به كار خواهد كرد. البته حداقل يك سال پس از شروع پروژه وقت بايد بگذره تا نتايج قابل مطالعه از نظر يك فيزيكدان انرژي هاي بالا به دست بيايد.

اينجا يك نكته اي است كه من مايلم روش انگشت بگذارم. ببينيد! مديران و دست اندركاران سرن اين دغدغه را نداشتند كه زودتر سرهم بندي كنندو پروژه را دوباره راه بياندازند. دغدغه آنها اين بود كه كاري كنند كه اشتباه قبلي هرگز تكرار نشه. براي همين ترتيبي دادند كه همه قطعات مربوطه، همه 10000 اتصال الكتريكي موجود، دونه به دونه، چك بشه. درمورد علت نشت و راه هاي پيشگيري از اون مطالعه كردند و نتايج مطالعه را به صورت مدون و مكتوب در دسترس اعضاي خود گروه و ديگر آزمايشگاه هاي دنيا قرار دادند تا ديگه چنين اشتباهي تكرار نشه! (تكرار كردم) ديگه چنين اشتباهي تكرار نشه. اين ذهنيت آزمايشگران مدرنه!

من مي خوام اينجا نتيجه اي وراي فيزيك گرفته بشه. ببينيد! در جامعه ما تكرار اشتباه يك هنجاره. اين هنجار ضربه هاي زيادي به ما مي زنه. مثال مي زنم در يك محله ساختمان چند طبقه اي ساخته مي شه. تكنولوژي چندان جديدي در كار نيست. علم اين كار چند صد ساله كه و جود داره! موقع خاكبرداري خانه همسايه نشست مي كنه. خسارت مالي كه حتما وارد مي شه. متاسفانه خيلي وقت ها خسارت جاني هم زده مي شه. اما كمتر كسي مي آد مطالعه بكنه و درس بگيره. يك سال ديگه ماجرا فراموش مي شه و در همون محله، دو كوچه پايين تر، همان اشتباه تكرار مي شه و خسارت مي زنه.

با تشكر از اين كه اين وقت را در اختيار من گذاشتيد. اميدوارم كه فرهنگ مطالعه و درس گرفتن از اشتباهات تكنيكي و مديريتي در جامعه ما جا بيافته.

با تشكر، خداحافظ